Commentaar maker foto: Waghete, markttijd. Hier had men nog geen marktgebouw, zoals in Wamena, en daarom legt ieder zijn koopwaar maar op de grond. Opgemerkt moet worden, dat deze mensen al hoogmodern zijn, ze hebben kleren aan, die echter vaak niet al te schoon zijn. "Mensen in de kleren jagen" heeft geen zin. Er komt een hele andere cultuur te voorschijn, en dat moet men aanleren. Men draagt de kleren dus tot ze van ellende uit elkaar vallen.

Zwaarder beladen kan het al niet meer. Draagnet vol, kind boven op de schouders, en de heren der schepping doen vaak niets.

De derde man, daar gaat het om. Op weg naar de markt met een haan (misschien zelfs gestolen, want daar zijn ze tegenwoordig niet vies meer van, sinds de invasie van Indonesi‰rs. Die hebben hun deze vaardigheid snel bijgebracht). Enarotali, aan de kop van de vliegstrip.

Deze vrouw is al modern: geen graafstok meer, maar een heuse schop, en bovendien met kleren aan. (Enarotali) De jongeman rechts staat met mijn tas met spullen om die naar de vliegstrip te brengen, ik moest in Waghete elektriciteit in orde brengen, aangezien door blikseminslag het een en ander kapot was.

Nog een idyllisch tafereeltje, buiten Wamena, in alle vroegte. Ook op weg naar de markt waar men vaak de hele morgen zit te wachten, hopend iets te verkopen.

Een man met een supergrote kool op weg naar de markt (Wamena)

Dit is een veel voorkomend beeld. Na de werkzaamheden op de akker gaan de vrouwen naar huis, graafstok in de hand en een draagnet vol knollen en bladgroente. En dan komt natuurlijk de keukenarbeid nog. (Wamena)

Een vrouw in de rouw, besmeerd met witte klei, die men niet afwast, ze moet vanzelf in de loop van de tijd verdwijnen. Zwaar beladen bergopwaarts. Ze zijn ware slavinnen.

Terug naar de Baliemvallei, waar ik dit oudje in haar tuin bezig zag. In deze gemeenschappen moet je werken tot je erbij neervalt. Pensioen is er niet bij, oudedagsvoorziening ook niet en van de familie hoeft men vaak ook niet veel te verwachten. Dit mensje kan misschien maar vijftig jaar zijn. Hun leven is een ware slijtageslag.

Bij Waghete genomen: de vrouwen aan het werk. Deze zijn al hoogmodern: ze hebben kleding aan, die overigens vaak nooit gewassen wordt en tenslotte uit elkaar valt. Op de achtergrond enige moderne woningen, want ze hebben golfplaten daken.