Het kan overdreven zijn, maar hier nogmaals een indruk van activiteiten, ditmaal in de buurt van een paar "winkeltjes", vermoedelijk opgezet door Makassaren - dus bewoners van het eiland Celebes - tegenwoordig genoemd: Sulawesi. Deze lui komen vaak met niets in Irian, beginnen als straatverkopers, en verstaan de kunst zich steeds meer in de kleine handel in te dringen. Vaak proberen ze de mensen af te zetten.

Nogmaals een moment van kleding uitdelen. Dit is voor die mensen een hoogtepunt in hun eentonig bestaan. De meesten hebben al kleding, zoals te zien is. Als ik dit soort plaatjes zie, zou ik wel eens willen weten, hoeveel van deze mensen thans nog in leven zijn.

Hier kan men kleding krijgen, tegen een zinnebeeldige vergoeding. Op de voorgrond ziet men een groot aantal draagnetten liggen.

Ook hier nogmaals een bewoner met zijn wapenrusting. Deze man is overigens al aan de moderne tijd aangepast: een duur uitziende riem met metalen knoppen. Je moet uiteindelijk ergens mee beginnen!

Ook hier ziet men weer iemand zwaar bewapend onderweg. Zoals te zien, heeft men hier al een redelijk goede weg gemaakt. Misschien zal hier eens de Hoofdstraat Waghete lopen, geasfalteerd en aan weerszijde huizen. Tenslotte is een stad als New York ook zo begonnen.

De jeugd in Epouto kent ook al het voetbalspel, al beantwoorden de maten van veld en goal niet aan internationale normen. Ze spelen met meer plezier en overgave dan velen van onze beroepsspelers, voor wie het alleen nog maar om het geld gaat.

Op weg naar EPOUTO, aan het TAGE meer. Per boot vanuit Enarotali een kwartiertje, en dan te voet door blubber naar genoemde nederzetting. Verschillende malen moet men over een omheining heen, waartoe een soort primitieve trap gemaakt is van wat rondhout. Een van de zusters "neemt" juist zo'n hindernis. Dit geeft een kleine indruk van de "hoofdweg" naar EPOUTO - lees: het blubberpaadje! Nu, anno 2000, 25 jaar later zijn de plaatsjes ARSO en WARIS (altijd genoemd: het achterland) met een auto te bereiken. In de "goede oude tijd" had men drie dagen te voet nodig, om bij Arso te komen. Ik heb het indertijd per vliegtuig mogen doen, en dat kostte een kwartiertje vliegen! Hoe lang het thans per auto duurt, weet ik niet. Maar zo'n weg - ook al is die misschien nog heel slecht - is revolutionair. De mensen zijn ineens uit hun isolement verlost.

HET BEROEMDE OORLOGSOPPERHOOFD UIT DE BALIEMVALLEI KURELU, Zijn kampong is al beschreven. In de goede oude tijd had hij een twintigtal vrouwen!!! Hij heeft in de diverse oorlogen ook een twintigtal mensen doodgepijld. In de vijftiger jaren heeft hij beloofd de oorlogsvoering te staken. Ik kreeg hem op bezoek, toen ik in de statie YIWIKA de generator moest behandelen. Het krijgshaftige was er toen al af. Hij keek met verwondering naar al de gereedschappen die ik in mijn gereedschapskist had en met grote "eerbied" nam hij de hamer eens in z'n handen! Ik zou wel eens hebben willen weten, wat hij van al die dingen gedacht had. Hij is overigens al lang gestorven.

Een plaatje onderweg naar de statie Obano. Vanuit Enarotali zijn we per boot hierheen gegaan. Vanaf het meer is het dan nog een kwartiertje lopen. Vanuit de verte ziet men dan de missiepost vanwege een stellage met windgenerator. Men heeft daarom daar geen generator meer ge‹nstalleerd. De bevolking was ijverig doende, een vliegstrip aan te leggen, omdat men toch wel ingezien had, dat een vliegtuig onmisbaar is. De opstandigheid van toen is verdwenen.

OBANO - aan het Paniai meer (het grootste van de drie Wisselmeren) In het boek van De Bruijn wordt beschreven, dat hier in de vijftiger jaren een grote opstand is geweest tegen de zending. Het personeel werd vermoord, terwijl hun gloednieuwe vliegtuig kapot geslagen werd. Met behulp van andere stammen zijn ze tenslotte overwonnen. De Ned. Marine heeft hier ook nog een (onbeduidende) rol gespeeld.